Viski Türleri

Viski Türleri nelerdir, hangi viskide nasıl tatlar var? başlıklı bir yazı yazmanın zamanı geldi çünkü son günlerde viski konusunda çok fazla soru almaya başladım. Facebook grubumuza katılırsanız bizlerle fikir alış verişinde bulunabilirsiniz.

Viski Çeşitleri konusunda, diğer blogum https://www.keyifleryerinde.online/ üzerinden de bilgi edinebilirsiniz.

Viski Türleri

İskoç viskisi nasıl yapılır? Malt viskinin diğerlerinden farkı nedir? Burbon viskinin özelliği nedir? Viski konusunda daha detaylı bir yazı yazmam gerektiğini anladım ve bu yazı ortaya çıktı. Yazımda viski türleri ve özelliklerini anlatmaya çalışacağım. Bu yazıda anlattıklarım dışında bilgisi olup paylaşmak isteyen herkese açığım. İsteyen kendi adıyla yazısını hazırlayıp paylaşabilir, isteyen bana özet bilgi verebilir ve bu yazının altına güncelleme olarak ekleyebilirim veya yorum bölümünden destek verebilir. Söylediğim gibi her türlü mantıklı bilgi paylaşımına açığım.

Viski kültürü ülkemizde pek yaygın değil ama dünya çapında viski oldukça popüler bir içecek. Şahsen benim sıralamamda viski ilk sırada değil ama beğendiğim ve severek tükettiğim viskiler var. Konu böyle olunca ve çok sık soru alınca Viski Türleri nelerdir, hangi viskide nasıl tatlar var? sorusuna detaylı cevap vermenin zamanı geldi demektir.

Ben viskiyi konsantre viski kitleri kullanarak yapıyorum. Burada anlatacağım birçok viski türünü bu şekilde kendiniz de yapabilirsiniz. Asıl konuya dönecek olursam viskinin ülkelere, toplum kültürüne ve doğanın kendilerine verdiği malzemelere göre tadı, rengi ve kokusu değişiklik gösteriyor. Elbette üretim esnasında kullanılan teknikler de bir o kadar belirleyici oluyor

Viski Türleri Nelerdir?

İskoç, İrlanda ve Burbon olmak üzere temelde üç ana çeşidi vardır. Bu üç ana tür ise üretimde kullanılan malzeme ve yönteme göre değişiyor. Bu detayları anlatınca zaten konu netleşecek

İskoç (Scotch) Viskisi:

Arpa maltı kullanılarak yapılır. Maltlama işlemi yapılırken kurutmanın üzerinde ısı uygulandığı için hafif yanık bir tat oluşur. İskoç viskilerinin karakteristik tadı bu kavruk tattan gelir. Malt arpadan elde edilen alkol iki defa damıtılır (çift distilasyon) ve tahta fıçılarda beklemeye alınır

İrlanda (Irish) Viskisi:

Üretiminde İskoç viskisinde olduğu gibi arpa maltı kullanılır. Maltlama işleminde yüksek ısı uygulanmaz ve hafif yanık dediğimiz isli koku İrlanda viskisinde olmaz. İrlanda türünün diğer bir özelliği üç defa damıtılmasıdır (üç distile). Damıtma sonrası tahta fıçılarda beklemeye alınır

Amerikan/Burbon (American/Bourbon):

Üretimde mısır kullanılır, bir defa distile edilir ve tahta fıçılarda beklemeye alınır

Bu üç ana başlıktan sonra viskilerin kendi içlerindeki ayrımlar başlıyor. Buna, türlerin kendi sınıflandırması da diyebilirim. Yinelemekte fayda görüyorum. Burada anlattıklarım kendi deneyimlerim ve araştırdığım kadarıyla elde ettiğim bilgilere dayanıyor. Düzeltme ya da ekleme yapmak isteyenlere sonuna kadar açığım.

İskoç Viskisi Hangi Özelliklere Sahiptir?

Bir viskiye İskoç viskisi diyebilmemiz için bazı koşulları sağlaması gerekiyor. Nedir bu koşullar?

• İskoçya’da üretilmesi
• Karamel dışında herhangi bir aroma verici eklenmemesi
• 700 litreyi geçmeyen meşe fıçıda en az üç yıl bekletilmesi
• İçerdiği alkol miktarı %95 den fazla %40 dan az olmaması

İskoç Viskileri bu temel özellikleri ortak olarak sağlıyor ancak ayrıştıkları bazı noktaları bulunuyor. Alkolün elde edilme adımındaki bu farklılıklar tat, renk ve koku farkına neden oluyor.

İskoç viskileri kendi içinde de malt viski, tahıl viski ve malt/tahıl harmanı viskiler diye ayrılıyor.

İskoç Viski Türleri

İskoç Malt:

Yazımın başında İskoç viskisinde kullanılan maltın farkının yanma noktasına kadar ısıtma olduğunu ve damıtma sonrasında hafif tütsülü tadın buradan geldiğiniz anlatmıştım.

İskoç malt dediğimiz tür aslında İskoç viskisinin en saf halidir. Single Malt ve harmanlanmış malt olarak iki türü vardır. Burada single malt; bir üretim tesisinden çıkan ürünün başka bir üretim tesisinden çıkan ürünle birleştirilmeden kendi karakteristik özellikleriyle satılmasıyken; harmanlanmış malt, birden fazla üretim tesisinden çıkan ürünün harmanlanıp yeni bir ürün elde edilmesidir. İskoç Single Malt dediğimizde çok karmaşık bir tarif vermiş olmuyoruz.

İskoç Tahıl:

İskoçya’da üretim yapan tesisler, harmanlanmış viskiyi genellikle tahıldan elde ederler. Yani kendine özgü formüllerini maltta kullanıp harman için satılacak olanı tahıldan yaparlar. Üretim sıralaması tüm alkollü içeceklerde aynıdır.

İskoç Harman:

Farklı üretim tesislerinden alınan viskilerin harmanlanmasıyla elde edilir. Bir viskinin İskoç harman viskisi olarak anılması için en az %51 oranında malt içerikli olması gerekiyor. Yani bu malt harmana gidecek, bas çavdarı buğdayı salıver gitsin demek yok. Adamlar güzel sınır koymuşlar.

İkinci olarak harman viskilerinin yaşı biraz tartışmalı bir konu. Diyelim ki üç farklı üretim tesisinden üç farklı viski geldi. Viskiler sırasıyla 10 – 12 – 14 yıldır bekletildiğini düşünelim. Bu viskiler eşit miktarda karıştırıldı, elde edilen harman viskinin yaşı kaç olur? Bu soruyu sorduğum arkadaşlarım genellikle ortalamasını alıyor ama İskoç Harman viskisinde durum biraz farklı. En genç viskinin yaşını baz alıyorlar yani 10 – 12 – 14 yıllık üç ürün birleştirilirse elde edilen yeni ürünün yaşı 10 olarak geçiyor. Mantığını ya da sebebini bilmiyorum.

İrlanda Viskileri Hangi Özelliklere Sahiptir?

İrlanda’da telaffuzu ve yazımı biraz farklı olsa da İrlandalılar viski dediklerinde kimse bunu otobüs olarak algılamaz. Eğer karşınıza farklı yazım şekliyle gelirse farklı bir viski falan diye düşünmeyin. İngilizlerin “Whisky” derken, İrlandalılar, Amerikalılar gibi “Whiskey” şeklinde kullanırlar. İki kelimenin hiçbir farkı yok.

İskoç viskisinin üç çeşidi olur da İrlanda viskisi geri kalır mı? İrlanda viskisinin de üç çeşidi vardır. Aslında yapım aşaması hemen hemen İskoç viskisiyle aynıdır. Yazının ilk kısmında anlattığım gibi aralarındaki fark maltlama işleminde İskoçlar tütsü tadı vermek için çimlenen arpayı fırınlarken hafif yakıyorlar ve üç defa damıtıyorlar. Üç distile sonrasında normal olarak yumuşak bir içim oluyor. İrlanda viskilerini sek yada hafif sulandırarak içmek net viski tadını almanızı sağlıyor. Ayrıca İskoç viskisindeki tütsü aromasını almak istemiyorsanız İrlanda viskisi içmenizi öneririm. İrlanda viskileri;

• İrlanda Single malt
• İrlanda Tahıl
• İrlanda Harmanlanmış

Amerikan Burbon Viskisi Hangi Özelliklere Sahiptir?

Her zaman söylediğim gibi, bir coğrafyada doğa insanlara ne veriyorsa insanlar onu kullanıyor. Avrupa’dan viski kültürü Amerika’ya geldi ancak doğanın sundukları burada daha fazlaydı ve Amerika’da yapılan yeni viskilerin içeriği biraz değişti.

Amerikan Burbon viskisinde İskoç ve İrlanda viskilerinin yapımında kullanılan malt ve çavdardan farklı olarak yoğunlukla mısır kullanılıyor. Burbon viskilerin diğer bir ayırıcı özelliği üretim sırasında kullanılan fıçılardır. Beyaz meşe ağacından yapılmış ve içi yakılmış fıçılar kullanılır. Fıçılar tek sefer kullanılıyor ve bu yasalarla güvence altına alınıyor.

Amerikan viskisi, İrlanda ve İskoç viskilerinden farklı olarak ikiye ayrılıyor. Amerikan viski türleri Burbon ve Tennessee olarak iki çeşittir.

Burbon Viski:

Üretiminde en az %51 mısır kullanılması ve iki yıl boyunca içi yakılmış beyaz meşe içinde bekletilmesi gerekiyor. Bu iki koşul sağlandığında viskinin rengi kırmızıya yakın bir renk alıyor.

Tennessee Viski:

Burbon viskiden farklı olarak, bekletme fıçılarına alınmadan önce karbon filtreden geçirilmesidir. Herkesin bildiği gibi karbon filtre uygulanan alkolün içimi her zaman daha yumuşak ve tadı daha nettir.

Bu viskiler dışında dünyanın birçok ülkesinde kendine göre viskiler var. Türkiye’deki Ankara viskisini hatırlayın. Şu anda artık yok, üretilmiyor ama bizim ülkemizde dahi yöresel viskimiz vardı. Sadece bizim ülkemiz değil, Avrupa ülkeleri, Uzakdoğu, Hindistan hatta Avustralya bile kendi viskisini üretiyor. Aralarındaki fark, yörenin doğal bitki örtüsünün yoğun olduğu üründen alkolü elde edip üretim aşamasındaki ufak dokunuşlar.

Umarım yazım amacına ulaşır ve okuyanlar viski konusunda en azından bir fikir edinmiş olur. Ya da havalı havalı ben burbon viski seviyorum diyen birinin ne demek istediğini anlayabilir. Marketlerin raflarında şekerci dükkanı gibi rengarenk viski çeşitleri ve bir sürü marka var. Yazının başında da söylediğim gibi ülkemizde viski kültürü zaten yaygın değil, çok tanıdığımız ve aşina olduğumuz bir tat hiç değil. Kaldı ki herkes gurme olsa ne olur? Zaten bizim insanımız viskiyi enerji içeceğiyle tüketiyor ben kola ekleyip içeni bile gördüm. Bu şekilde içildiğinde ne tütsü tadı, ne karamel aroması ne de farklı bir lezzet alınamaz.

Adamlar üretimde kullandığı arpanın maltını yaparken hafif tütsü tadı gelsin diye dikkatlice kavuruyor, sonra bilmem kaç sene özel fıçılarda bekletiyor, bazen birbirlerine harman yapmak için kısıtlı ürün gönderiyor, bazı üretim aşamaları devlet tarafından güvence altına alınıyor, şişeleniyor ve ülkemize geliyor. Bizim arkadaşlar da alıp bu güzelim içkiye enerji içeceği ekliyor. Bir de enerji içeceği ekleyip ben bu viskiyi beğenmedim farklı markadan devam edeceğim diyenler var. Yaww canım kardeşim gidin votka için. Paranız var diye adamların emeğine saygısızlık etmeyin.

Güncelleme: 23/10/2018

Viski türlerini elimden geldiğince anlattığım bu yazıya ek olarak hazırlanışı çok hızlı ve bu yazıda detayını verdiğim dört ana viski tadına çok hızlı bir şekilde ulaşabileceğiniz ürünler var. Daha önceki yazılarımda ürünlerinden bahsettiğim firmalardan biri olan Virago Kimya dört ana viski tadında yeni viski kiti çıkarmış. Bana ürünlerin numunelerinden gönderdiler ve detaylı olarak inceledim. İnceleme yazıma ve yorumlarıma bu link üzerinden ulaşabilirsiniz…

Güncelleme: 19.04.2022

Japon viskilerinin üretim standardı değiştirildi. Disiplinden ve geleneksellikten ödün vermeyen Japonlar ne hikmetse viski üretiminde şaibeli bir karara imza attılar. Japon siki tanımını güncelleyerek son halini şu şekilde verdiler:

Hammadde olan tahıl dışarıdan gelse de Japonya’da öğütülecek, burada mayşelenecek, mayalanacak ve damıtılacak, yine burada yıllandırılıp şişelenecek. En az 3 yıl ahşap fıçılarda dinlenmesi de zorunlu olacak.

Alıntıdaki detay fıçıda gizli. Meşenin imal edileceği ağaç türü belirlenmeden ucu açık şekilde “ahşap fıçı” ibaresi kullanılmış. Yani sunta veya herhangi bir ahşap türü olabilir. Ne yani Japonya da net bir ağaç türü yok mu yada geleneksel fıçılarından neden vazgeçtiler?